ҚАЗІРГІ ЛИНГВИСТИКАДАҒЫ ДИСКУРС ҰҒЫМЫ
Аннотация
Мақалада қазіргі тіл біліміндегі дискурс ұғымы түрлі аспектідегі зерттеу призмасында қарастырылып, оның терминдік мағынасының семантикалық өзгеру динамикасы анықталып, олардың өзіндік ерекшеліктері сараланады. Қазіргі лингвистикада дискурстың барлық қырын қамтитын нақты және жалпыға бірдей танылған анықтамасы болмағандықтан, дискурс пәнаралық ғылыми нысан ретінде қаралып, әр ғылым мен ғылыми бағыт өз пәнінің ерекшелігіне байланысты зерттеліп, әртүрлі интерпретацияланатындығы туралы айтылады. Дискурс ұғымының анықтамасы лингвистика, антропология, әдебиеттану, этнография, әлеуметтану, социолингвистика, философия, психолингвистика, когнитивтік психология және басқа да бірқатар ғылыми пәндерде қарастырылып жүргені сараланып, дискурс терминінің сан түрлі анықталуы мен оның гуманитарлық білімнің әртүрлі салаларында қолдануы терминнің мәні мен мағынасын түсіндіруге әртүрлі көзқарастар тудыратындығы туралы сөз болады. Сондықтан дискурс ұғымын анықтауда коммуникативтік, құрылымдық-синтаксистік, құрылымдық- стилистикалық және әлеуметтік-прагматикалық зерттеу аспектілері басшылыққа алынады. Осы бағыттарды зерттеу нәтижесінде дискурстың бір жағы қарым- қатынастың типтік жағдайларына яғни прагматикаға, екінші жағы қарым-қатынасқа қатысушылардың санасында болып жатқан когнитивтік үдерістерге, ал үшінші жағы мәтінге бағытталғандығы анықталды. Бұл дискурсты үдеріс ретінде және мәтін түрінде де тануға мүмкіндік береді.
Ключевые слова:
дискурс ұғымы, мәтін, коммуникативтік аспект, құрылымдық- синтаксистік аспект, құрылымдық-стилистикалық аспект, әлеуметтік-прагматикалық аспект, экстралингвистикалық факторБиблиографические ссылки
Николаева, Т.М. Краткий словарь терминов лингвистики.М.: Прогресс, 1978. – 480 с.
Борботько, В.Г. Элементы теории дискурса. – Грозный: Изд-во Чечено-Ингуш. гос. ун-та, 1981. – 113 с.
Карасик, В.И. Религиозный дискурс // Языковая личность: проблемы лингвокультурологии и функциональной семантики: Сб. науч. тр. – Волгоград: Перемена, 1999. – С. 5–19.
Гийому Ж., Мальдидье Д. О новых приёмах интерпретации, или проблема смысла с точки зрения анализа дискурса // Квадратура смысла. – М.: Прогресс, 1999. – С. 124–136.
Орлов Г.А. Современная английская речь. – М.: Высш. шк., 1991. – 240 с.
Ван Дейк Т.А. Язык. Познание. Коммуникация. – М.: Прогресс, 1989. – 310 с.
Демьянков В.З. Текст и дискурс как термины и как слова обыденного языка // Язык.
Личность. Текст: сб. ст. к 70-летию Т.М.Николаевой / Ин-т славяноведения РАН; отв. ред. В.Н. Топоров. – М.: Языки славянских культур, 2005.
Степанов Ю.С. Альтернативный мир, Дискурс, Факт и Принцип причинности // Язык и наука конца ХХ века. – М.: РАН, 1996.
Серио П. Как читают тексты во Франции // Квадратура смысла :
Абрамова, Т.В. Диалогическое единство «просьба– реакция» (на материале русского и английского языков) / Т.В.Абрамова. – Автореф. дисс.. ... канд. филол. наук. – Воронеж. – 2003. – 20 с.
Карасик В.И. Языковой круг: личность, концепты, дискурс / В.И. Карасик. – М: Гнозис, 2004. – 390 с.
Гаспаров Б.М. Язык, память, образ. Лингвистика языкового существования. – М.: Нов. Лит. Обозрение, 1996. –352 с.
Карасик В.И., Слышкин Г.Г. Лингвокультурный концепт как единица исследования // Методологические проблемы когнитивной лингвистики: Сб. науч. тр. – Воронеж: ВГУ, 2001. – С. 75-80.
Ахатова Б.А. Политический дискурс и языковое сознание: монография. – Алматы:Экономика, 2006. –302 с.
Есенова Қ.Ө. Қазіргі қазақ медиа-мәтіннің прагматикасы (қазақ баспасөз материалдары негізінде): фил.ғыл.док.дисс. –Алматы:Қазақ университеті, 2002. – 152 б.
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
