Новый казахский национальный алфавит по пути Ахымета Байтурсынулы
Аннотация
Исторически казахский национальный алфавит был впервые создан в 1912 году. До этого казахский народ веками использовал арабскую графику. В начале ХХ века казахский просветитель, реформатор казахской письменности Ахмет Байтурсынулы, понимая, что использовавшаяся в то время письменность не может точно отражать естественные законы казахского языка, в 1912 году написал свой труд «Тіл-құрал (Язык-инструмент)». Этот алфавит был назван «первым казахским национальным алфавитом».
Спустя столетие казахский народ вернулся к вопросу создания казахского национального алфавита. На этот раз ожидается, что вопрос найдет положительное решение для светлого будущего страны. Причина в том, что Республика Казахстан – суверенная страна, которая никому не подчиняется, как это было столетие назад. В 1993 году тогдашний президент Международного общества казахского языка, академик Абдуали Кайдар, после обсуждения с казахстанскими лингвистами и учеными, написал открытое письмо президенту с предложениями о переводе казахской письменности на латиницу. 14 ноября 2017 года была создана Национальная комиссия по переводу казахского алфавита на латиницу.На рассмотрение вынесены различные проекты алфавита. Однако точная версия алфавита еще не утверждена.
В данной статье рассматриваются пути создания первого казахского национального алфавита, созданного основоположником казахского языкознания Ахметом Байтурсынулы. Также будут рассмотрены основные причины и предложения по переходу на латынь, указанные в открытом письме Президенту. Процесс перехода на латиницу будет изучаться.
Ключевые слова:
қазақ ұлттық жазуы, әліпби, емле, оқу құрал, Ақымет БайтұрсынұлыБиблиографические ссылки
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халықтары Ассамблеясының XII сессиясында мемлекеттік тіл саясатын одан әрі жетілдіру бойынша Үкіметке берген тапсырмаларын іске асыру жөніндегі шаралар туралы. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 28 қазандағы N 1025 Қаулысы. Күші жойылды – Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 қыркүйектегі № 800 қаулысымен
«Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. Қазақстан Республикасының Президенті – елбасы Н.Ә. НАЗАРБАЕВТЫҢ Қазақстан халқына Жолдауы, Астана қ., 2012 жылғы 14 желтоқсан.
Қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру жөніндегі ұлттық комиссия туралы, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2017 жылғы 14 қарашадағы № 153-ө өкімі.
Kazakh tili alipbiin latin grafikasyna koshiru jonindegi ulttyk komissya turaly, Kazakhstan Respublikasy Prem’er-Ministrinin 2017 jylgy 14 karashadagy № 153-o okimi.
Жүнісбек Ә. Төл әліпби – төл жазу мәселелері. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты. Алматы: Дайк-Пресс, 2017ж. – 232 б.
Байтұрсынұлы А. Жазу тәртібі. Айқап. №4-5
БайтұрсынұлыАқыметтіңарабәліббійінжақтағанбаяндамасы // «Әліппеайтысы». – Қызылорда: Қаз.мем.бас. 1927
XX ғасырбасындағықазақтіліжөніндегізерттеулер. 2-кітап. Құраст. О. Жұбаева. – Астана: «Алашорда» қоғамдық қоры, 2018. – 720 б.
Қайдар Ә. ТІЛ – ҒҰМЫР. Ғылымимақалаларжинағы. – Алматы: А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты, 2018. – 352 б.
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2021 Вестник Кокшетауского Университета им. Ш.Уалиханова. Серия филологическая
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
