ТАРИХИ ЖЫРЛАРДАҒЫ ЭПИКАЛЫҚ БИЛЕУШІ БЕЙНЕСІ

Авторы

  • Б.С. Рахымов «Е.А.Бөкетов атындағы ҚарУ» КеАҚ, Қарағанды қаласы, 040000, Қазақстан Республикасы
  • О.А. Казжанова «Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті» КЕАҚ, Көкшетау қаласы, 020000, Қазақстан Республикасы
  • Г.Т. Тлеубердина «Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті» КЕАҚ, Көкшетау қаласы, 020000, Қазақстан Республикасы https://orcid.org/0000-0002-0574-643X

DOI:

https://doi.org/10.59102/kufil/2023/iss1pp35-44

Аннотация

Мақалада автор тарихи жырдағы билеуші бейнесін «Сабалақ», «Абылай хан жыры», «Абылайдың Қалдан Серенге тұтқынға түсуі» тарихи жырлары арқылы талдау жасаған. Ұлт болмысын айқындайтын елдіктің символы бола білген қазақтың ханы Абылай бейнесі тағылымды өмірімен жас ұрпаққа өнеге екені анық. Автор қазақтың тарихи жырындағы эпикалық хан бейнесін Абылайханға арналған шығармаларды талдау арқылы көрсетті. Тарихи эпостың XV ғасырдан бастау алатынын айта отырып, қазақ ауыз әдебиетіндегі эпикалық билеуші бейнесі Абылайдың кезеңіңде жүзеге асқандығын, ауызша әдеби-тарихи мұралардың белгілі бір тарихта болған шындықты көрсете алғандығын нақтылай түседі.

Ключевые слова:

хан, тарихи жыр, билеуші бейнесі, арман, мақсат, мүдде, ерлік, жорық, батырлар, қазақ фольклоры

Биография автора

Г.Т. Тлеубердина, «Ш. Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті» КЕАҚ, Көкшетау қаласы, 020000, Қазақстан Республикасы

Тлеубердина Г.Т. – автор для корреспонденции, к.ф.н., профессор, ученый секретарь, Кокшетауский университет имени Ш.Уалиханова, Кокшетау, 020000, Республика Казахстан. guldentleuberdina@inbox.ru, https://orcid.org 0000-0002-0574-643X

Библиографические ссылки

Абылайдың алғашқы аты шыққан әңгімесі. ОҒК: ш.№657. 36б. 1 дәптер. 44 бет;

Абылай аспаған Сарыбел. Жыр. Жинаушы: Көпеев М.Ж. 1920 ж. – ОҒК. Ш. №1176. 126-132 б;

Абылай ханның бір жарығы. / Аңыз. Жинаушы: Көпеев М.Ж. 1920 ж. – ОҒК. Ш. №1177. 3 б.

Абылай хан. Жыр. Жинаушы: Көпеев М.Ж. 1920 ж. – ОҒК. Ш. №1176. 383-397 б;

Абылай хан (Сабалақ) Жинаушы: Төлеуов Қ. 1936 ж. – ОҒК. Ш. №657. 36б. 1 дәптер. 49 бет.

Абылай (жыр). Жинаушылар: Тоғыстайұлы мен Бәбенұлы Б., 1930 ж. – ОҒК. Ш. №6577. 36 б.

ОҒК. 657 бума, 3 дәптер

ОҒК. 657 бума, 5 дәптер

Қобызшы Қорқыт. – Абылай және басқа өлеңдер. Берлин, 1943

Абылай (жыр). Шыңжаң халық баспасы. 1985

Уәлихан Ы.Ш. Абылай. Ана тілі. №24.23. VI. 1991

Қазақ Совет энциклопедиясы. – Алматы, 1972

Сулейменов Р.Б., Моисеев В.А. Из изтории Казахстана (XVIII века о внешней и внутренный политике Аблая). – Алма-Ата: Наука, 1968. – 144 с

Қозыбаев М. Ел – ебелек емес, ер кебелек емес. / Қазақ әдебиеті. №14. VI. 1991

Бес ғасыр жырлайды. 2 томдық. (Құраст. Мағауин М., Байділдаев М. – Алматы: Жазушы, 1989. Т.1. 384 б.

Загрузки


Просмотров аннотации: 63 | Загрузок PDF: 22

Опубликован

30.03.2023

Как цитировать

Рахымов, Б., Казжанова, О., & Тлеубердина, Г. (2023). ТАРИХИ ЖЫРЛАРДАҒЫ ЭПИКАЛЫҚ БИЛЕУШІ БЕЙНЕСІ. Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series, (1), 35–44. https://doi.org/10.59102/kufil/2023/iss1pp35-44

Выпуск

№ 1 (2023): Вестник Кокшетауского Университета им. Ш.Уалиханова. Серия филологическая

Раздел

ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ И ФОЛЬКЛОРИСТИКА

Лицензия

Copyright (c) 2023 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series

Лицензия Creative Commons

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.

Наиболее читаемые статьи этого автора (авторов)