ӘЙЕЛ КИІМІ МЕН ӘШЕКЕЙ БҰЙЫМДАРЫНЫҢ СИМВОЛДЫҚ МӘНІ
Аннотация
Мақалада қазақ тіліндегі сөз-символдар, яғни халықтың ұлттық киімі мен әшекей бұйымдарының символдық мәні, дәстүрдің тілдегі көрінісі талданады. Мақалада ұлттық киімнің символдық мәнін аша отырып, қазақ танымы айқындалады. Адам санасының дамуымен байланысты дүниетанымның тереңдеуінің нәтижесі болып табылатын ерекше танымдық белгі символ екені белгілі. Символдың қалыптасу тарихы тым арыда жатса да, бүгінгі күні “символ” ұғымының ауқымы кеңейіп лингвистика, философия, семиотика, психология, әдебиеттану, мәдениеттану т.б. ғылым салаларының негізгі нысанына айналған. Осыған байланысты символды тануда бір-біріне тәуелсіз түрлі көзқарастар бар. Соның бірі – символ өзінің алғашқы мазмұнын басқа бір мазмұнға форма беруде қолданатын таңба ретінде (бұл көптеген гуманитарлық ғылымдар философия, лингвистика, семиотика т.б.) кездесетін символды кең түрде түсіну. Мақалада авторлар осы бағытты құптай отырып, яғни ұлттық киімдер мен әшекей заттардың символдық мәнін анықтайды. Ұлттық киімді белгілі бір этникалық топтың негіздері, халықтың өмір салты мен дүниетанымы туралы ақпарат беретін дискурс деп алып, оның құрамдас бөліктерін лингвомәдени компоненттер ретінде алып қарастырады.
Мақалада этникалық жадының терең қабатын, халықтың дүниетанымының архетиптерін, әр елдің даралығын қамтитын әмбебап мәдениет тілдерінің бірі дәстүрлі өнер түрі – зергерлік бұйымдардардың символдық мәні де талдауға түседі.
Ключевые слова:
символ, лингвомәдени компонент, дискурс, лингвомәдениеттаным, мәдени мұра, ұлттық киімБиблиографические ссылки
Мантатов В.В. Образ, знак, условность. [Текст] – М., 1980, - 160 с.
Кант И. Сочинения в 6-ти томах. [Текст] – М., 1966, Т.5. - 303 с.
Орынбаева Д. Материалдық мәдениеттің символдық мәні. [Текст] // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың ХАБАРШЫСЫ, «Филология» сериясы, №2 (72), 2020 ж. https://doi.org/10.51889/2020-2.1728-7804.14
Воробьев, В. В. Лингвокультурология: (теория и методы) [Текст]. / В. В. Воробьев. М. : Изд-во Рос. ун-та дружбы народов. 1997. – 331 с.
Захаржевская Р.В. История костюма [Текст] М., РИПОЛ классик. 2007. – 235 с
Kaya, Ozlem & Romanescu, Sinziana. “An Analogical Approach to Colors and Symbolism in Romanian and Turkish Folk Art.” [Text] Art-Sanat, 15 (2021): 161–181. https://doi.org/10.26650/artsanat.2021.15.0007
Манкеева Ж. Қазақ тілінің заттық мәдениет лексикасы. [Текст] Филолг. ғыл. докт. дисс. Авторефераты, – Алматы, 1997. - 53 б.
Қайырбаева Қ.Т. Қазақ тіліндегі этномәдени атаулардың символдық мәні. [Текст] Ф.ғ.канд.автореф. - Алматы. 2004. –138 б.
Авакова Р.А. Фразеологиялық семантика. [Текст] – Алматы: Қазақ университеті, 2002. –150 б.
Жүнісов А. Пәниден бақиға дейiн: этнографиялық баян: қыз ұзату, отау көтеру, ата-ененiң баулуы, өлiм-жiтiм жоралары [Текст] // Жұлдыз. - 2001.- № 2. - Б. 135-149.
Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері. [Текст] – Алматы: Ана тілі, 1998. – 304 б.
Жұбанов Е. Эпос тілінің өрнектері. [Текст] – Алматы: Ғылым, 1978. – 185 б.
Алмауытова Ә. Қазақ тіліндегі киім атауларының этнолингвистикалық табиғаты [Текст]. Алматы, 2004. – 147 б. Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация.
Шойбеков Р. Қазақ зергерлік өнерінің лексикасы [Текст]. – Алматы, 1993. – 130 б.
Ахмедова З. Ш. Символика с точки зрения лингвистической науки. [Текст] // «Молодой учёный». № 14 (409) Апрель 2022 г. С. 271-272.
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
