АБАЙ ӨҢІРІ ОНОМАСТИКАСЫНДАҒЫ АНТРОПОТОПОНИМДЕРДІҢ ЛИНГВИСТИКАЛЫҚ СИПАТЫ
Аннотация
Мақалада антропотонимдердің көп жағдайда белгілі бір жерді ұзақ уақыт мекен
еткен адамдардың, қоғамдағы тарихи тұлғалардың, көшбасшылардың есімі негізінде
қалыптасатындығы қарастырылады. Осыған орай, кісі есімінің жер-су атауына ауысуы
белгілі бір тарихи кезеңде адамның сол жерді мекен етуімен тікелей байланысты болып
табылатындығы мысалдармен жан – жақты талданады.
Мақаланың мақсаты – Абай өңірі жер – су атауларының құрамында кісі есімі
атауларынан қалыптасқан антропотопонимдердің басым келуі жерді меншіктеу, жер
иесінің кім екенін нақты белгілеу мақсатында жасалған нақты қадам екенін анықтау.
Сондай-ақ, бұл тұлғалар ұлт тарихында өзіндік сипатқа ие, аймаққа танымал, қоғамдық
формацияға өзіндік үлес әкелген есімдер болып табылатындығын ашып көрсету. Олар
тарихтың тереңіне үңілуге көмектесіп, қоғаммен, қоғамдағы саяси оқиғалармен тығыз
байланыста болу арқылы өңір тарихында орын алады. Тарихта орын алған есімнің жер
атауын беруі топонимнің тарихи негізін қалыптастырып қоймай, өңір тарихы мен жер-су
атауларының арасына тығыз байланыс орнатады. Тарихта орын алған танымал тұлғалар
атауларының өңір топонимиясында көптеп орын алуын өңір тарихында ақтабан
шұбырынды кезеңінде орын алған елден кету, жерден айырылу оқиғасы себеп болғандығы
мақалада баяндалады.
Ключевые слова:
ономастика, топонимика, антропономика, антропонимжасам, этнолингвистика, экстралингвистикалық фактор, лингвомәдениеттанымБиблиографические ссылки
Ержанова Ұ.Р. Батыс Қазақстан облысының ономастикалық кеңістігі: Монография. – Орал: М.Өтемісов атындағы БҚМУ РБО, 2018. – 250 б.
Суперанская А. В. Общая теория имени собственного. – М.: Наука, 1973. – 300 с.
Жанұзақов Т. Орталық Қазақстанның жер-су аттары. – Алматы: Ғылым.– 1989. – 256 б.
Әбдуәлиұлы Б. Қазақ антропонимжасамы: теорялық және практикалық негіздері. – Астана: Астана Полиграфия, 2012. – 320 б.
Жанұзақов Т., Рысберген Қ. Қазақ ономастикасы: жетістіктері мен болашағы. – Алматы: Азия, – 2004 – 192б.
Валиханов Ч.Ч. Избранные произведения / Ч.Ч.Валиханов. Под ред.акад.АН КазССР А.Х.Маргулана, – Алма-Ата: – 1958. – Т.1., 163 б.
Мурзаев Э.М. Очерки топонимики. – Москва: Наука, 1974. – 382 с.
Әлімхан А., Ахметжанова Ф.Р. Қазақ шығысының жер-су атаулары /А.Әлімхан, Ф.Р.Ахметжанова. – Өскемен: – 2000. – 104 б.
Қайдар Ә. Қазақ тілінің өзекті мәселелері: Актуальные вопросы казахского языка. – Алматы: Ана тілі, 1998. – 304б.
Жанпеисов Е. Этнокультурная лексика казахского языка (наматериалах произведений М.Әуезова). – Алма-Ата: Наука, 1989. – 175 б.
Ағабекова Ж. Қазақ тілінде қалыптасқан араб текті кісі аттарының этнолингвистикалық сипаты. Филол. ғылым. дисс.. –Алматы, 2005. – 131 б.
Әуезов М.О. «Абай жолы» роман-эпопеясы, 1990. – Бірінші кітап. Абай.
Оразалин К. Алтын тамыр. Шығыс Қазақстан қаламгерлерінің кітапханасы. – Алматы: Қазақпарат, 2008. – 201 б.
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
