КӨРКЕМ МӘТІНДЕГІ АВТОР МОДАЛЬДЫЛЫҒЫ, АВТОР БЕЙНЕСІ ЖӘНЕ ТІЛДІК ТҰЛҒА КАТЕГОРИЯЛАРЫ
Аннотация
Тіл білімінің бүгінгі даму деңгейі тұрғысынан саралағанда адам факторының тілдегі көрінісі, яғни тілдік тұлғасы деген мәселелер өте өзекті. Мақалада көркем мәтінді ұйымдастырушы категориялардың ішінде ең маңыздылары – мәтін модалдылығы және автор бейнесі категориялары талданады, әрі тілдік тұлға мәселесі қарастырылады. Зерттеу әдістері ретінде мәтінді кешенді талдау әдісі, яғни сипаттамалық, семантика-стилистикалық, контекстік әдіс қолданылды.
Автор бейнесі көркем шығармада тілдік құралдар арқылы жасалады, бірақ ол оқырман санасында туындайды. Мәтін модальдылығы автордың мәтіндегі хабарланған жайға қатынасы, көзқарасы, ұстанымы, оқырманға жеткізуге бағытталған өзіндік құндылықтары ретінде анықталады. Көркем мәтінде мәтін модалдылығы лексикалық, грамматикалық, синтаксистік және прагматикалық құралдар арқылы жүзеге асады. Зерттеу жұмысының материалы ретінде қазақтың заңғар жазушысы Ә.Кекілбаевтың "Аңыздың ақыры" романы алынды.
Ключевые слова:
көркем мәтін, автор модалдылығы, автор бейнесі, тілдік тұлға, автор ұстанымыБиблиографические ссылки
В.В.Виноградов О языке художественной прозы.‒ М. ‒ 1980.
Ю.Н.Караулов Русский язык и языковая личность. ‒ М., 1987.‒ 261 с.
В.И.Карасик Языковой круг: личность, концепты, дискурс /В.В.Карасик. Научно-исследовательская лаборатория “Аксиологическая лингвистика”. ‒ М.: ГНОЗИС, 2004. ‒ 389 с.
Г.Ә.Мұратова Абайдың тілдік тұлғасы: дискурстық талдау мен концептуалдық жүйесі. Фил. ғыл. докторы ғылыми дәрежесін алу үшін жазған дис.ның авторефераты.‒ Астана, 2009.
С.Қ.Құлманов Қазақ тіліндегі мүмкіндік модалділігінің функционалды сематикалық өрісі. Фил. ғыл. кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дай.ған дис.ның автореф-ты. ‒ Алматы, 2004.
И.Р.Гальперин Текст как объект лингвистического исследования. ‒ М.,1981.
Е.А.Попова Авторская модальность как средство выражения антропоцентричности текста. Автореферат дис.на соис. уч.ст.канд.фил.наук. ‒ Липецк, 1996.
Сухомлина Т.А. Модальные способы выражения будущего времени в художественном монологическом тексте. Вопросы когнитивной лингвистики, No 1, 2015. Стр. 85 - 88.
Mukhtarullina, А. 2015. The Cognitive Modelling of Textual Modality / Issakova S., Kuzdibayeva А. , Yessenova K. ‒ Procedia - Social and Behavioral Sciences 214. ‒ P. 970 – 976.
Khisamova, V. N. 2016. Stylistic Peculiarities of Expressing Modality in the Fiction (On The Basis Of Writings By H. B. Stowe) / V. N. Khisamova // International journal of humanties and cultural studies. ‒ P. 670-675.
Menard, R. 2018. Analyzing ideological complexes from the perspective of modalities. ‒ Text and Talk, Book 38, Edition 6, P.729 - 751.
Avcrina A. 2020. Dependent clauses of German and Russian from the point of view of their modality: Deep structure and semantics. ‒ Sprachwissenschaft, Book 45, Efition 4, 425 - 471 pp.
Ваулина С.С. Авторская модальность в повести Н. М. Карамзина «Бедная Лиза»/ С.С.Ваулина, А.И. Ткаченко // Слово.ру: балтийский акцент. ‒ № 3. ‒ 2016. С. 22‒27.
Бабенко Л.Г. Оценочный фактор в формировании модального пространства текста // Оценки и ценности в современном научном познании : сб. науч. тр. ‒ Калининград, 2009. С. 133-142.
Б.Шалабай Қазақ тіл білімінің мәселелері. ‒ Астана, 2017.
В.Б.Катаев К постановке проблемы образа автора // Научные доклады высшей школы. Серия «Филологические науки», 1966. ‒ №1.
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
