Типология лингвокогнитологических единиц в творчестве М. Ауэзова
DOI:
https://doi.org/10.59102/kufil/2024/iss3pp116-127Аннотация
В статье рассматриваются вопросы когнитивной лингвистики, концепта. В концепции представлены различные точки зрения и классификации. Что касается того, является ли концепт выражением ментального знания, помимо того, что он определяется как культурный концепт, рассматриваются типы концепта. В исследовательской работе взяты произведения М. Ауэзова, рассмотрены концепты "богатство-бедность". Цель статьи - выявить в произведениях М. Ауэзова, лингвокогнитологию произведений, образ мира, сформированный в сознании народа концептом в его произведениях. Определено ассоциативное поле концептов «богатство» и «бедность» в произведениях писателя «Қорғансыздың күні», «Оқыған азамат», «Сөніп-жану», «Барымта». Несмотря на то, что богатство определяется как синоним благополучия, оно проявляется как синоним таких качеств, как насилие, скупость, ненасытность. Бедность описывается как проявление слабости, неполноценности. Причина изменений в «богатстве» и «бедности» на казахской земле сложилась в связи с историческими изменениями. В английском вариантах произведений «богатство» выражается в значении «жадность», «бедность» выражается в значении «позор, обида». Ценность статьи заключается в том, что на основе определения подтекста в произведениях М. Ауэзова, познания народа того периода с помощью концептов «богатство» и «бедность» выявляются фоновые знания о противоречиях колониального периода. При этом в статье определена структура понятия «богатство - бедность». В статье были рассмотрены мнения таких исследователей, как Ж. Султан, D. Geeraerts, Y. Cuyckens, Б. Тлеубердиев, Ж. Кошанова, Н.Шахметова. Выводы и мнения, полученные в результате исследования, могут послужить толчком к изучению концептуального анализа, концепта.
Ключевые слова:
когнитивная лингвистика, концепт, культурный концепт, концепт контраста, ассоциативное поле, концепт богатства и бедности, контекстуальный анализ, сопоставительный анализБиблиографические ссылки
Сұлтан Ж. Тілтанымның бүгінгі бағыттары және Жұбановтану проблемалары. Ақтөбе, 2010. – 151 б.
D. Geeraerts, Y. Cuyckens Cognitive linguistics. (Oxford university press, 2007)
Кубрякова Когнитивті лингвистика және "когнитивті" терминінің семантикасы туралы. ВГУ хабаршысы, лингвистика және мәдениетаралық коммуникация сериясы, 2001. №1, 4-10 б.
Тлеубердиев Б. Поэтикалық мәтінді лингвоконцептологиялық тұрғыдан талдау. Оқу құралы. Алматы: Эпиграф, 2019. – 104 б.
Ислам А. Лингвомәдениеттану: тіл мәдениет контексінде. – Алматы, 2004. – 244 б.
Молдасанова А.Ә. Тұрмыс лексикасындағы әлемнің тілдік бейнесі. Филология ғылымдарының кандидаты дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты. Алматы, 2007. – 31 б.
Абақан Е. Тілдің мәдени философиясы. – Алматы: Айкос, 2000. – 288 б.
Kogay E.R. «The concept of Time in signature worldview of Timur Zulfikarov». Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Хабаршысы: Филология сериясы, №1. – 2017 жыл. – 91 б.
Ниятова Ш. Махамбеттің тілдік тұлғасы. Филология ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындаған диссертация. Алматы, 2007. – 144 б.
Нұрдәулетова Б. Когнитивтік лингвистика: Оқу құралы. Алматы, 2011. – 310 б.
Jackendoff R. Semantic structures. - Cambridge. 1990. – 180 p.
Мырзағалиева А. «Байлық - кедейлік» қарама-қарсы концептісінің когнитивтік сипаты. Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойына арналған «Ұлы Абай мұрасы – өскелең ұрпақты рухани жаңғыртушы әлеует» атты республикалық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары. 17 сәуiр 2020 ж. 221-227 бб.
Қошанова Ж. Қазақ тіліндегі «Байлық - кедейлік» концептісі: танымдық сипаты мен қызметі. Ф.ғ.к. ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты. Алматы, 2009. – 34 б.
Шахметова Н. Көркем дискурстың синергетикалық және когнитивті-прагматикалық әлеуеті. Орыс және қазақ тілдеріндегі "тағдыр"/"Тағдыр" мысалында. Диссертация. Астана, 2010. 23-24 б.
Әуезов М. Жиырма томдық шығармалар жинағы. 1 т. Әңгімелер. Алматы, «Жазушы», 1979. – 456 б.
Әуезов М. Повестьтер мен әңгімелер. Қазақ тілінен аударма. – Алма-Ата: жалын, 1984. – 512 б.
Материал 12.06.2024 баспаға түсті
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2024 Bulletin of Shokan Ualikhanov Kokshetau University Philological Series
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.